Ճնճղապաշար, ծտապաշար, մատիտեղ թռչնի, ճնճղկապաշար (Polygonlum aviculare), մատիտեղազգիների ընտանիքի միամյա բույս։ Polygonum֊ի շուրջ 300 տեսակներ կան։ Ցողունը կանգուն է կամ գետնատարած, փռվող։ Տերևներն ամբողջական են, հերթադիր, ծաղիկները տերևածոցերում են, սպիտակ կամ վարդագույն։ Աճում է ամենուրեք, թուրմը բժշկության մեջ օգտագործվում է որպես արյունահոսությունը դադարեցնող և միզամուղ դեղամիջոց։ Տերևները նստադիր են, ամբողջական։ Ծաղիկները մանր են, սպիտակ, վարդագույն կամ դեղնավուն։ Հարուստ է ցինկով։
Բուսաբանական նկարագրություն:
- Ճյուղավորումը: Ցողունը հիմնականում գետնատարած է և փռվող, երկարությունը կարող է հասնել 1 մ։
- Տերևները: Տերևները մանր են, լավ կանաչ։
- Ծաղիկները: Ծաղիկները փոքր են, սպիտակ կամ վարդագույն, հավաքված ցողունի վրա հերթադիր։
Օգտակար բաղադրիչներ:
Ճնճղապաշարը և Polygonum ընտանիքի այլ տեսակները հարուստ են կենսաբանորեն ակտիվ շատ միացություններով։ Լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքում հայտնաբերվել են՝
Ա․ ֆլավոնոիդներ
Կաեմֆերոլ, բայկալին, կվերցետին, միրիցետին, 3-մեթիլ քվերցետին, իզոկվերցետին, myricetin3-0-(3′-0-galloy1-rhamnopyranoside, լիքուրիտին, ավիկուլարին, ցինառոզիդ, քվերցետին-3-O-β-d-գալակտոզիդ, 8-մեթհոքսիլ քվերցետին, 3,5,7-տրիհիդրոքս քրոմոն, ապիգենին, լութեոլին, (11), տրիցին, 7,4-դիմետոքս կաեմֆերոլ, ֆլավոնոլ, 3,7,3-տրիհիդրոքս-5,6-դիմետոքսիֆլավոն, 5-հիդրոքսի-7-մետոքսիֆլավոն, 6′-հիդռոքսի-2′, 4′-դիմետոքսի-խալկոն, 2′,6′-դիհիդրոքս-4′, 5′-դիմետոքսիխալկոն, (2R,3S)-3‱,4‱,5,6,7-պենտահիդրոքսիֆլավան-3-ol, էպիկատեխին, ռուտին, հիպերոզիդ, լութեոլին-7-գլիկոզիդ, կոսմոսիին։ Գիտնական Մորադի֊Աֆրապոլին ստացել է 5 ֆենոլային միացություններ՝ քվերցետին 3-O-α-l-(3′,5′-դիասետլի-արաբինոֆուրանոզիդ), քվերցետին 3-O-α-l-(3′-ացետիլ-արաբինոֆուրանոզիդ), ավիկուլարին, միրիցետին 3-O-α-l-(3′,5′-դիացետիլ-արաբինոֆուրանոզիդ) և միրիցետին 3-O-α-l-արաբինոֆուրանոզիդ։
Բ․ Քվինոններ
Քրիզոֆանոլ, էմոդին, ռեին, քմոդին֊6մեթիլ֊եթեր, ալոե֊էմոդին, 6֊հիդրոքսի ալոեէմոդին, անթրոն, նաֆթոքվինոն, ֆիսցին, սիտոստերոլ, օլեանոլային թթու, 5,6,7,40-տետրամեթոքսիֆլավանոն, 6-մետոքսի պլամբագին, մալոնիլ գլյուլոզիդներ։
Գ․ Ֆենիլպրոպանոիդներ
6-ացետիլ-3,6-դիֆերուլոյսուկրոզ, 2,4,6-տրիացետիլ-3-6-դիֆերուլոյլսուկրոզ, 1,2,4,6-տետրաացետիլ-3, 6-դիֆերուլոյլսուկրոզ, 1,2,6-տրիացետիլl-3,6- դիֆերուլոյլսուկրոզ, 2,6-դիացետիլ-3,6- դիֆերուլոյլսուկրոզ, բույսի արմատներից՝ նատրի(-)-լինոիռեզինոլ-2α-սուլֆատ և նատրի(+)-իզոլարիցիռեինոլ-2α-սուլֆատ։
Դ․ Տերպենոիդներ(24S)-24-էթիլխոլեստա-3β,5α,6α-տրիոլ, կուկուրբիացին Iia, կուկուրբիտացին U, աստերիուննանոզիդ F, սալիկոսապոնին M, 13-հիդրոքսի հելիանթեմում 8, 14-dieդիեն-19-ալդեհիդ, 3β-քցետոքսի-դամմարա-20, 24-դիենե, արբորինոն, ադիանենոն, բույսի արմատներից՝ արբորինոլ, իզոարբորինոլ։ Նաև վիսկոզուլենային թթու, վիսկոզուլենային թթվի մեթիլեթեր, պոլիգոզումային թթու, 8-O-β-d-գլյուկոպիրանոզիլ-3β, 7β-դիհիդրոքս-lup-20(29)-en-28-ոաթ, f 24(E)-էթիլիդենէնցիկլոարտանոն և 24(E)-էթիլիդենէնցիկլոարթան-3α-ol։
Բուժիչ հատկություններ:
Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ Polygonum (Polygonaceae) ընտանիքի ոռոշ բույսեր ունեն բավականին ուժեղ հակաուռուցքային, հակաքաղցկեղային ազդեցություն, Polygonum cuspidatum տեսակը լավ է ազդում մարդու իմունոդիֆիցիտային վիրուսի, թոքի քաղցկեղի, հեպատիտային կարցինոմայի, կոլորեկտալ քաղցկեղի վրա։ Իսկ Polygonum bistorta տեսակը դրական ազդեցություն է թողել P338, HepG2, J82, HL60 (մարդու լեուկեմիա), MCF7 և LL2 քաղցկեղային բջիջների վրա։ Իսկ Polygonum orientale տեսակից ստացված թուրմը դրականապես է ազում SPAC-1 թոքի քաղցկեղի բջիջների, HeLa քաղցկեղային բջիջների, SGC7901 ստամոքսային քաղցկեղի բջջիջների և էպիդերմոիդ կարցինոմայի բջիջների վրա։
Հետաքրքիր է, որ P. aviculare լավ ազդում է գրամ֊բացասական և գրամ֊դրական բակտերիաների և սնկերի վրա։ Այն ունի նաև հակաճարպակալման ազդեցություն։ Polygonum֊ի տարբեր տեսակներից ստացված թուրմերի ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ այն ունի հակաքաղցկեղային, հակաուռուցքային, անտիօքսիդանտ, հակաբորբոքային, ցավազրկող, համամիկրոբային ազդեցություններ։
Լրացուցիչ տեղեկություններ
| Նույն ընտանիքին տատկանող բույսեր | Պարունակող միացություններ |
|---|---|
| Polygonum aviculare L. | Kaempferol |
| Myricetin | |
| Myricetin3-O-(3′-O-galloy1)-rhamnopyranoside | |
| Liquiritin | |
| Avicularin | |
| Cinaroside | |
| 6-Methoxyplumbagin | |
| Polygonum amplexicaule | (2R,3S)-3′,4′,5,6,7-pentahydroxyflavan-3-ol |
| Polygonum angustifolium | Avicularin |
| Polygonum amphibium | Hyperoside |
| Polygonum aviculane | Rosemary acid |
| Caffeic acid | |
| Coumaric acid | |
| Polygonum bistorta L. | 3,7,3-Trihydroxy-5,6-dimethoxyflavone |
| 3β-Acetoxy-dammara-20,24-diene | |
| Arborinone | |
| Adianenone | |
| Arborinol | |
| 24(E)-ethylidenecycloartanone | |
| 24(E)-ethylidenecycloartan-3α-ol | |
| 3-Methyl-gallic-acid,4-O-β-d-(6′-O-3′-methyl-galloyl)-glucopyranoside | |
| 3-Methyl-gallic-acid,4-O-β-d-(6′-O-3′-methyl-galloyl)-glucopyranoside | |
| Polygonum barbatum L. | Sitosterone |
| Viscozulenic acid | |
| Polygonum capitatum | 7-O-(6′-galloyl)-β-d-glucopyranosyl-5-hydroxychromone |
| Hirsutine | |
| Polygonum cuspidatum | Polyganins A |
| Polyganins B | |
| Polyflavanostilbene A | |
| Sodium(-)-lyoniresinol-2α-sulfate | |
| Sodium(+)-isolaricireinol-2α-sulfate | |
| Polygonum divaricatum | Isoquercetin |
| Polygonum multiflorum | Chrysophanol |
| Physcion | |
| 2-Methoxystypandrone | |
| (E)-2,3,5,4′-tetrahydroxystilbene-2-O-(4′-O-a-d-glucopyranosyl)-β-d-gl ucopyranoside | |
| (E)-2,3,5,4′-tetrahydroxystilbene-2-O-(6′-O-β-d-glucopyranosyl)-β-d-gl ucopyranoside | |
| (E)-2,3,5,4′-tetrahydroxystilbene-2-O-β-d-glucopyranosyl-4′-O-a-d-glucopyranoside | |
| (E)-2,3,5,4′-tetrahydroxystilbene-2-O-β-d-glucopyranosyl-5-O-a-d-glucopyranoside | |
| (E)-2,3,5,4′-tetrahydroxystilbene-2-O-(2′-O-β-d-fructofuranosyl)-β-d-gl ucopyranoside | |
| Polygonum glabrum. | (2)-2-methoxy-2-butenolide-3-cinnamate |
| Polygonum hydropiper | Tadeonal |
| Isotadeonal | |
| Polygonum hyrcanicum | Quercetin 3-O-α-l-(3′,5′-diacetyl arabinofuranoside) |
| Quercetin 3-O-α-l-(3′-acetyl-arabinofuranoside) | |
| Quercetin 3-O-α-l-arabinofuranoside | |
| Myricetin 3-O-α-l-(3′,5′-diacetyl-arabinofuranoside) | |
| Myricetin 3-O-α-l-arabinofuranoside | |
| Polygonum jucundum | 3,5,7-three hydroxy chromone |
| Apigenin | |
| Polygonum lapathifolium ( | Lapathosides A-D |
| Vanicoside B | |
| Hydropiperoside | |
| Polygonum orientale | 8-O-β-d-glucopyranosyl-3β,7β-dihydroxy-lup-20(29)-en-28-oate |
| Polygonum oriental | N-cis-feruloyltyramine |
| N-trans-feruloyltyramine | |
| Paprazine | |
| Polygonum persicaria | 5-Hydroxy-7-methoxyflavanone |
| 6′-Hydroxy-2′,4′-dimethoxychalcone | |
| 2′,6′-Dihydroxy-4′,5′-dimethoxychalcone | |
| 2-Carboxy-3,5-methoxy-E-stilbene | |
| Polygonum paleaceum | Epicatechin |
| Procyanidin B-C | |
| Neopaleaceolactoside | |
| Polygonum perfoliatum L. | 6-Acety1-3,6-diferuloylsucrose |
| 2,4,6-Triacetyl-3-6-diferuloylsucrose | |
| 1,2,4,6-Tetraacetyl-3,6-diferuloylsucrose | |
| 1,2,6-Triacetyl-3,6-diferuloylsucrose | |
| 2,6-Diacetyl-3,6-diferuloylsucrose | |
| 8-Oxo-pinoresinol | |
| 13-Hydroxy helianthemum 8-(17),14-diene-19-aldehyde | |
| (24S)-24-Ethylcholesta-3β, 5α, 6α-triol | |
| Cucurbitacin IIa | |
| Cucurbitacin U | |
| Asteryunnanoside F | |
| Saikosaponin M | |
| Guanyeliaoine I | |
| Guanyeliaoine II | |
| Polygonum pubescens Blume. | Vanicoside A′ (121) |
| Hydropiperoside-B (122) | |
| Hydropiperoside A (123) | |
| Polygonum runcinatum | 3,3,4′-Trimethylellagic acid |
| 3,3-Di-O-methyl ellagic acid | |
| 3,3,4-Tri-O-methylellagic acid-4′-d-glucopyranoside | |
| Runcinatside | |
| 3,3′-Dimethylellagic acid | |
| 3,3′,4′-Trimethylellagic acid | |
| 3,3′-Dimethylellagic acid-4′-O-β-d-glucoside | |
| 3-Methylellagic acid-4′-O-a-l-rhamno-pyranoside | |
| Polygonum sieboldii | Tricin |
| 7,4-Dimethoxy kaempferol | |
| Polygonum viscosum | Iscozulenic acid methylester |
| Viscoazucinic acid | |
| Polygosumic acid | |
| Viscosumic acid | |
| Polygonum viviparum L. | Viviparum A |
| Viviparum B | |
| Rumex japonicus | Rhein |
| Emodin-6-methyl-ether |
Լաբորատոր հետազոտությունների մասին տեղեկատվությունը վերցվել է հետևյալ կայքերից․
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36558187
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2589377719300059